Basın İlan Kurumu, gazete ve dergileri Basın Ahlak Esasları kapsamında inceler

Basın İlan Kurumu 2021 yılı faaliyetleri kapsamında salgınla birlikte başlayan ve halen devam eden basınımızın yaşadığı zorluklara, Devletimizin aldığı önlemlere ilaveten, çeşitli kolaylıklar ve destekler verdi.

Resmi ilan ve reklamların yayınlanmasıyla Kurum aracılığıyla basına sağlanan kamu desteği 2021 yılı sonu itibarıyla 600 milyon Türk Lirasını geçti. Kurumumuz basına yönelik diğer sosyal destek ve yardımları da artırarak devam ettirildi.

Basın İlan Kurumunun gazetelere sadece ceza veren bir kurum olarak gösterilme çabaları doğru değil

Basın İlan Kurumu, resmi ilan yayınlama hakkı alan gazetelere düşünce ve fikir ayrımı gözetmeksizin resmi ilanları dağıtmaktadır.

Bazı kesimler tarafından Basın İlan Kurumumun uyguladığı müeyyidelerin dayanağının bulunmadığı ve Kurumun uyguladığı müeyyideleri yetkisi dışında yaptığı iddia edilmektedir.

Buna karşılık Anayasa Mahkemesi, 195 sayılı Kanun ve bu kanuna dayanılarak çıkarılan mevzuat hükümlerine göre Basın İlan Kurumunun Basın Ahlak Esasları hakkında uygulama yapabilme yetkisinin bulunduğuna dair karar vermiştir.

Her faaliyeti hukuk çerçevesinde, yasalara uygun, şeffaf ve adil şekilde gerçekleştiren bir kurum olan Basın İlan Kurumunun, siyasi gerekçelerle hedef alınarak yıpratılması gayretleri beyhude  çabalardır.

Şikayet üzerine ya da re’sen yapılan incelemeler sonucunda müeyyide uygulanıyor

Basın Ahlak Esasları, “Basın Sektörü Temsilcileri”, “Hükûmet temsilcileri” ve “Bağımsızlar” olarak isimlendirilen üç farklı grubu bünyesinde barındıran Basın İlan Kurumu Genel Kurulu tarafından kabul edilmiştir. Bu kapsamda Basın Ahlak Esaslarına riayet etme hususunda Kurumumuza verilen yetki, basının etik yönden niteliklerinin artırılmasını amaçlamaktadır.

Basın İlan Kurumu Yönetim Kurulunun Basın Ahlak Esasları kapsamında kendiliğinden incelemeye aldığı ve hassasiyetle değerlendirdiği konuların başında resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı bulunan gazete ve dergilerin basılı nüshaları ile internet sitelerinde yer aldığı tespit edilen özellikle çocukların ve gençlerin gelişimlerinin olumsuz etkilenebileceği değerlendirilen, küfür içeren ve ahlaka aykırı ifadeler, özel hayatın gizliliği, yayınlarda hiç kimsenin ırkı, cinsiyeti, sosyal düzeyi ve dini inançları sebebiyle kınanamayacağı ve aşağılanamayacağı ile korkutucu ve genel ahlaka aykırı haber içerikleri ve görüntüler yer almaktadır.

Toplumda rahatsızlık uyandırabilecek nitelikte gerçeğe aykırı yayınlar ve çeşitli toplum gruplarına yönelik nefret söylemi özelliği taşıyan kışkırtıcı ifadeler de yine Basın Ahlak Esasları çerçevesinde incelenmektedir.

Terör örgütlerinin hain eylemlerine yer verirken onların emel ve isteklerine dolaylı da olsa destek verecek nitelikteki yayınlar yapan gazete ve dergiler ile bu örgütlerle mücadele eden güvenlik güçlerimizi olumsuz ifadelerle yıpratarak yine bu tür örgüt suçları ile mücadeleyi etkisiz kılacak nitelikteki yayınlar Basın İlan Kurumu Yönetim Kurulu tarafından herhangi bir şikayet beklenmeksizin ele alınmaktadır.

Basın İlan Kurumu Yönetim Kurulu tarafından şikayet üzerine ya da resen yapılan incelemeler neticesinde, resmi ilan ve reklam yayınıyla alakalı süreli yayınlar hakkında 195 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca ve iki ayı geçmeyecek bir süreyle resmi ilan ve reklam kesme müeyyidesi uygulanmasına karar verilebilmektedir. Ayrıca gazetelerin internet sitelerine de Basın Ahlak Esasları kapsamında bakılmaktadır.

Kararlaştırılan müeyyideler, gazetelerin mahkemeler nezdindeki itirazlarının sonuca bağlanmasını ve kesinleşmesini müteakip uygulanmaktadır.

Basın İlan Kurumu Yönetim Kurulunun aldığı müeyyide kararları muhataplarına bildirilmekle birlikte, Kurumumuzun internet sitesi üzerinden de kamuoyuna duyurulmakta;müeyyide uygulama işlemleri de aynı yayın yerindeki gazetelerle elektronik ortamda paylaşılmaktadır.

Burada üzerinde durulması gereken bir husus da, gazeteler hakkında tesis edilen mahsup ve müeyyidelerin karşılığı olan resmi ilan bedellerinin Hazineye ya da Kurumumuza gelir olarak kaydedilmeyip aynı yayın yerindeki diğer gazetelere dağıtılmasıdır.

Anayasa Mahkemesinin kararlarında belirtildiği üzere 195 sayılı Kanun ile Basın Ahlak Esaslarına riayet hususunda Kurumumuza verilen yetki basının etik yönden niteliklerini artırma ve standartlarını yükseltmeye matuftur. Basının haber verme hakkı ile kişilik hakları arasında makul bir dengenin kurulması temel bir hukuki ilkedir.

Gazetelere uygulanan müeyyideler

Resmi ilan yayınlama hakkını haiz gazetelerin muhtelif denetleme, inceleme ve kontrolleri sonucu, Kurumumuz Yönetim Kurulu tarafından 2021 yılı içerisinde mevzuatla yükletilen şartları ihlal etmeleri nedeniyle 102 dosya kapsamında 418 gün, Basın Ahlak Esaslarının ihlal edildiğinin tespitine ilişkin olarak 47 dosya kapsamında 221 gün olmak üzere toplam 149 dosyaya 639 günlük resmi ilan ve reklam kesme müeyyidesine karar verilmiştir.

Basın Ahlak Esasları kapsamında 2020 yılında ise Yönetim Kurulunca 133 dosya incelenerek bunların 89’u için toplam 572 gün müeyyide uygulanmasına, 44 dosyayla alakalı herhangi bir müeyyide uygulanmasına gerek olmadığı kararı alınmıştır.

Basın İlan Kurumu, mevzuat kapsamında kamu ilanlarını, bu ilanları yayınlayabilmek için gerekli koşulları sağlayan süreli yayınlara dağıtmayı, basının niteliklerini artırmak için çalışmalarını ve basına desteğini sürdürecektir. Biz sorumluluğumuzun farkındayız ve faaliyetlerimiz artarak devam edecektir.”

Basın İlan Kurumu Yönetim Kurulunun Basın Ahlak Esasları kapsamında 2020 ve 2021 yıllarında yaptığı incelemelerin sonuçları aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir.

Basın Ahlak Esasları Müeyyide Durumları (2020-2021)

	Müeyyide Öngörülmeyen Dosya Sayısı	Ceza Kararı Verilen Dosya Sayısı (İnternet Sitesi Yayın Sayısı)	Ceza Gün Sayısı
2020	44	89   (75’i internet)	572
2021	27	47   (36’sı internet)	221
TOPLAM	71	136   (111’i internet)	793

Basın Ahlak Esasları Dosyalarının İnceleme Türüne Göre Durumları (2020-2021)

	Resen	Şikayet Üzerine	Toplam
2020	28	105	133
2021	10	64	74
TOPLAM	38	169	207