Bursa’da, Yeni Nesil Gazetecilik Eğitiminde ‘Haber Etiği ve İlkeleri’ anlatıldı

Öymez, Basın İlan Kurumunca (BİK) İŞKUR Bursa İl Müdürlüğünün iş birliği ve Başbakan Yardımcısı Hakan Çavuşoğlu’nun destekleriyle Merinos Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi’nde (AKKM) bu yıl ikincisi gerçekleştirilen “Yeni Nesil Gazetecilik Eğitim ve İstihdam Programı”nda, “Haber Etiği ve İlkeleri” başlıklı bir konuşma yaptı.

Basın etiğinin çok net bir kavram olmadığına işaret eden Öymez, “Dünya gazeteciliğinde bu, yaklaşık 80 yıldır tartışılan bir mevzu. Basın Etik Yasası, ilk olarak Amerika’da uygulanmaya başlamış. 1954’te bir bildirgeyle manzume haline getirilmiş. Daha sonra 1971’de Münih Bildirgesi ve 1993’te de Avrupa Konseyinin bir basın etiği bildirgesi var. Bunlar, gazetecileri bağlayan, pek çoğu da yasal zorunluluğu olmayan daha çok etik, ahlaki ilkeler.” diye konuştu.

Türkiye’de de Basın Konseyinin kabul ettiği bir Basın Etiği Listesi olduğunu aktaran Öymez, “Gazetecilerin uyması gereken kurallar var. Değişik medya oluşumlarının deklare ettiği basın etik ilkeleri var. Medya Derneğinin daha yakın zamanda açıkladığı, daha güncel, benim de içselleştirdiğim bir basın etik manzumesi var.” ifadesini kullandı.

“Basın etiği, gazetecilerin hipokrat yeminidir.” diyen Öymez, bu etiğin içselleştirilmesi gerektiğini vurguladı.

– “Gazeteciliğin temel ve son kuralı, sorgulamaktır”

Öymez, bir olayın haber olması için gereken “5N1K” kuralı kadar kritik bir şey daha bulunduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:

“Yaptığınız haber, haber olma koşullarını yerine getirebilir ama ‘yaptığınız haber, ahlaki mi, haber yaptığınız kişinin kişilik haklarını zedeliyor musunuz, ülkenizin çıkarlarını zedeliyor musunuz’ gibi bir dizi soruyu kendinize sormanız ve cevaplamanız gerekir. Türkiye’de basın etiği maalesef pek çok diğer konu gibi gazeteciler tarafından çok içselleştirilmiş, uygulanan bir konu değil. Basın etiğinin çok genel geçer şekilde uygulanamamasının sebeplerinden biri, bunların genellikle soyut konular olması.”

Bir haber konusuna hemen inanmamak gerektiğini anlatan Öymez, “Gazeteciliğin temel ve son kuralı, sorgulamaktır. ‘O iş öyle olmayabilir’ cümlesi, zihnimizde yer eden bir cümle olsun. Tersinden düşünmeyi öğreneceksiniz. Size konuyu anlatan kişi, tanıdığınız, çok saygın bir bilim adamı, siyasetçi dahi olsa mutlaka karşı tarafı objektif bir şekilde dinleyeceksiniz.” değerlendirmesinde bulundu.

– “Olayı bolca soruyla netleştirebilirsiniz”

Öymez, bir haberle bir insanın, ailenin hayatının kararabildiğine de değinerek, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Yanlış bir haberle insanın bilimsel, siyasi, mesleki, ticari kariyerini mahvedip batırabilirsiniz. Bu, polisin kovalamacada yanlış kişiyi vurması, doktorun ameliyatta yanlış damarı kesmesiyle eşittir. Her mesleğin kendine göre hassas olması gereken noktalar var. Gazeteciliğin temel, hassas noktası, etik ilkelere bağlı kalmaktır. Birçok noktada kendinizi haberini yazdığınız kişinin yerine koyup o perspektiften bakıp ‘Burada özne ben olsam nasıl bir haber yazılmasını isterdim’ veya ‘Bu olaya nasıl bakılmasını isterdim’ diye sorgulamanız gerekir. Yakın zamanda bu ülkede ‘anlı şanlı en büyük gazeteciler’ diye sunulan kişilerin, yanlış haber sebebiyle insanları intihara sürüklediğine şahit olduk. Bu olay gazetelerde yer almadı. Yaptığımız hatalı, yanlış bir haber bir insanın hayatına kıymasına, hayatının akışını son derece olumsuz etkilemesine yol açabilir. Gazetecinin elindeki kalem, doktorun elindeki neşter, güvenlik görevlisinin elindeki silahla aşağı yukarı aynı derecede önemli ve tehlikelidir.”

Sorgulayıcı ve eleştirel olmanın gazeteciliğin temel unsurla13rından olduğunu, soru sormaktan çekinmemek gerektiğini belirten Öymez, “Olayı bolca soruyla netleştirebilir, gerçekleri deşebilirsiniz. Haber kaynaklarına karşı asla ezik, defans durumunda olmayın çünkü siz o haberi yazarsanız haber var, siz yazmazsanız yok. O yüzden öz güveniniz yüksek olsun ama asla ukalalığa kaçmasın. Haber kaynağıyla ilişkinizi iki eşit kişi olarak kurun.” diye konuştu.

Daha sonra programa katılanların sorularını yanıtlayan Öymez’e, BİK Bursa Şube Müdürü Osman Başeğmez tarafından çini ve adına dikilen çınar fidanının sertifikası takdim edildi.